Carl Friedrich Gauss

Doğum tarihi    30 Nisan 1777

Ölüm tarihi       23 Şubat 1855

Doğum yeri      Braunschweig / Almanya

Mesleği     Bilim Adamı, Matematikçi

Hayatı

"Matematikçilerin Prensi" olarak da bilinen Carl Friedrich Gauss (eski yazım kuralıyla Gauß), 1777 - 1855 yılları arasında yaşamış ünlü Alman matematik, astoronomi ve fizik dehasıdır. Fakir bir ailede büyüyen Gauss'un babasının adı Gerard Dietrich (1744-?)'dir ve bahçıvanlık ve kanal işçiliği gibi işler yaparak hayatını kazanmıştır. Üstün dehası henüz okumayı bilmiyor olmasına rağmen toplama ve çıkarmayı yapabildiğinden dolayı ön plana çıkmaktaydı.

Öğrenim Hayatı

Henüz 3 yaşındayken üstün bir matematik zekasına sahip olan Gauss, bilim tarihinde bu özelliğiyle bir ilk olmayı başarmıştır. 10 yaşındayken, ilkokuldaki aritmetik sınıfı'na katılmıştır. Burada bir derste Johnn Martin Bartles (1762-1836) öğrencilerinden 1'den 100'e kadar olan sayıların toplamını istemiştir, ilk okul çağındaki bir çocuk için şüphesiz bu çok zorlayıcı bir sorudur. Gauss şaşılacak kadar kısa bir süre içerisinde, diğer tüm arkadaşları soruyla uğraşırken cevabını bulmuştur ve öğretmen masasına koymuştur cevabını. Öğretmen kendisi de kontrol edince sonucun doğru olduğunu farketmiştir. Bu başarılı durum sonucu Gauss ve Bartles arasında Gauss'un tüm hayatı boyunca süren bir öğretmen - öğrenci bağı kurulmuştur.

Gauss'un bu durumu Bruonscweig Dük'ünün ilgisini çekmiş ve Dük, tüm okul masraflarını üzerine alarak 14 yaşındayken onu Göttingen Üniversitesi'ne gönderdi. Henüz 16 yaşındayken Uranüs gezegeninin yörünge elemanlarını hesaplayarak, Yerkürenin, herhangi bir noktasından yapılan ölçümlerle bu gezegenin yörünge elemanlarını bulmaya yarayan ve günümüzde de hâlâ kullanılan bir yöntem koymuştur. Yine üniversite öğrenimi yıllarında, yalnızca pergel ve cetvel kullanarak bir düzgün on yedi kenarlı çizmenin yolunu bulmuş olan Gauss bu buluşundan çok mutlu olmuş ve mezarının üzerine de bu buluşun kazınmasını istemişti. 1799 yılında cebrin temel sayıları üzerinde yaptığı çalışmalarıyla Helmsdet Üniversitesi’nde doktor ünvanı aldı. Göttingen’de yeni kurulan rasathaneye müdür olarak atandı. (1807). Ömrünün sonuna kadar Göttingen’de kaldı.

Çalışmaları

Gauss'un matematik, astronomi ve fizik alanında yaptığı çalışmalar aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

İlkokuldayken yaptığı işlem sayesinde aşağıdaki formülü sembolize edip, dizi toplamlarında büyük bir çığır açmıştır.

Matematik sempatizanı olan öğretmen arkadaşı Bartles ve Gauss "Analiz Elemanlar ve Cebir" adlı el kitabını beraber çalışarak hazırlamışlardır. Bir diğer çalışması da Binom Teoremi üzerinedir ve kolayca çözmüştür.

1798 Helmsted'e yaptığı bir inceleme gezisinden sonra Bruonscweig'e dönmüş ve birkaç yıl içinde kendisini büyük matematikçilerin arasına koyacak eseri hazırlamıştır. 1795’de bulduğu, ancak ilk kez 1806’da açıkladığı en küçük kareler yöntemiyle, 1799’da bulunan cebirin temel yasalarından biri olan Gauss Yasası adıyla da anılan, cebirsel fonksiyonların ayrıştırılmasına ilişkin çalışması ve 1801’de bulduğu sayılar kuramıyla ilgili çalışması vardır.

Ölümü

16 Haziran 1854 tarihine kadar yirmi yıldan beri yaşadığı Göttingen'den dışarı çıkmamıştır. Bunun sebebi Göttingen'i Cassel'e bağlayacak demir yolunun çalıştığını görmekti. Demir yolu açılış törenini de görmek için 16 Haziran'da tören yerine atlı arabayla giderken atların hızlı gitmesi sonucu, Gauss arabasından dışarı fırlayıp, ağır bir yara almıştır. Buna karşın demir yolunun açılış töreninde bulunmuştur. 31 Temmuz tarihinde de Göttingen'e ilk tren gelmiştir. Bu gün Gauss'un en mutlu günüdür.

Gauss, bu araba kazası dışında başka bir ciddi kaza ile karşılaşmıştır. Henüz Gauss çocuk yaşlarında iken, evlerinin önünden geçen kanal, ilkbaharda yağan yağmurlar yüzünden taşmış ve Gauss bu kanal etrafında oynarken kanala düşmüştür. Gauss boğulmak üzereyken, civardan geçen yaşlı bir çiftçi tarafından kurtarılmıştır. Gauss’un kalp ve böbrek rahatsızlığından dolayı vücudu su toplamış; şiddetli acılar çekmeye başlamıştır (1855). Eline kramp girmesine rağmen, şiddetli sancılarına rağmen çalışmalarına devam etmiştir. Son mektubunu Sir David Brewter’e göndermiştir. Bu mektubunda Elektrikli Telgraf'tan söz ediyordu. 30 Nisan 1777 tarihinde Brunswinck’te doğan Carl Friedrich Gauss, 23 Şubat 1855 sabahı Göttingen’de 78 yaşında vefat etmiştir.